സ്ഥിരം മദ്യപാനികളുടെ 20രൂപ കളികൾ
തിരുവനന്തപുരം: കേരളത്തിൽ മദ്യവിൽപ്പനയ്ക്കായി പരീക്ഷണാടിസ്ഥാനത്തിൽ ആരംഭിച്ച ‘പ്ലാസ്റ്റിക് ബോട്ടിൽ നിക്ഷേപ പദ്ധതി’ ഇപ്പോൾ തന്നെ വലിയ തലവേദനയായി മാറിയിരിക്കുകയാണ്.
തിരുവനന്തപുരം, കണ്ണൂർ ജില്ലകളിലെ പത്ത് ഔട്ട്‌ലെറ്റുകളിലാണ് പദ്ധതി ആദ്യം നടപ്പാക്കിയത്.
20 രൂപ അധികം നൽകി ബോട്ടിൽ വാങ്ങി, തിരികെ നൽകി തിരിച്ചുപിടിക്കുന്ന സംവിധാനം നല്ല ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ തുടങ്ങിയത് തന്നെയെങ്കിലും, ജനങ്ങൾ സ്വീകരിക്കുന്ന ‘പുതിയ തന്ത്രങ്ങൾ’ ജീവനക്കാരെ വലയ്ക്കുകയാണ്.
ഇരുപത് രൂപ അധികം നൽകി വാങ്ങുന്ന മദ്യത്തിന്റെ കുപ്പി തിരികെ നൽകിയാൽ ഈ പണം തിരികെ നൽകുന്നതാണ് പദ്ധതി.
20 നഷ്ടപ്പെടാതിരിക്കാൻ മദ്യം വാങ്ങി പുറത്തിറങ്ങിയാലുടൻ കൈയിലുള്ള മറ്റൊരു ബോട്ടിലിൽ മദ്യം മാറ്റിയ കുപ്പി തിരികെ നൽകുന്നതാണ് പ്രധാനമായും എല്ലാവരും പയറ്റുന്ന രീതി.
കിലോമീറ്ററുകൾ സഞ്ചരിച്ച് തിരിച്ച് വരാനുള്ള ബുദ്ധിമുട്ട് ഒഴിവാക്കാനാണ് ഇത്.
പദ്ധതിയുടെ ലക്ഷ്യം
പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യം നിയന്ത്രിക്കാനും റീസൈക്കിൾ സംവിധാനം ഉറപ്പാക്കാനും വേണ്ടി ബെവ്‌കോയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ആരംഭിച്ച പദ്ധതിയായിരുന്നു ഇത്.
മദ്യക്കുപ്പി വാങ്ങുമ്പോൾ 20 രൂപ അധികം അടയ്‌ക്കണം.
ഉപയോഗിച്ച കുപ്പി തിരികെ നൽകിയാൽ, 20 രൂപ തിരിച്ചുകിട്ടും.
പദ്ധതിയിലൂടെ “ഒരു കുപ്പിയും പരിസ്ഥിതിക്ക് ദോഷമായി പോകരുത്” എന്നതാണ് ലക്ഷ്യം.
സിദ്ധാന്തത്തിൽ നല്ല ആശയം തന്നെയെങ്കിലും, പ്രായോഗികത്തിൽ വന്ന ചില പ്രശ്നങ്ങളാണ് ഇപ്പോൾ ചർച്ചയായിരിക്കുന്നത്.
തന്ത്രങ്ങൾ
ജീവനക്കാരുടെ വാക്കുകളിൽ, “പദ്ധതി ശരിയാണെങ്കിലും നടപ്പാക്കുന്ന രീതിയിൽ വലിയ പോരായ്മകളുണ്ട്”.
പലരും മദ്യക്കുപ്പി വാങ്ങി പുറത്തുപോയ ഉടൻ, മറ്റൊരു പ്ലാസ്റ്റിക് ബോട്ടിലിലേക്ക് മദ്യം മാറ്റി, ഒഴിഞ്ഞ കുപ്പി തിരികെ നൽകി 20 രൂപ കൈപ്പറ്റുന്നു.
ചിലർ വസ്ത്രത്തിനകത്ത് അല്ലെങ്കിൽ ബാഗുകളിൽ ഒളിപ്പിച്ചിരുന്ന ഒഴിഞ്ഞ കുപ്പികൾ കൊണ്ടുവന്ന് തിരികെ നൽകുന്നു.
ഒരേ ദിവസം തന്നെ ഒരേ വ്യക്തി പലതവണ 20 രൂപ വീതം കൈപ്പറ്റാൻ ശ്രമിക്കുന്ന സംഭവങ്ങളും ഉണ്ടായി.
ഇങ്ങനെ ‘ബോട്ടിൽ റിസൈക്ലിങ്’ പദ്ധതി പലർക്കും 20 രൂപയുടെ കളി മാത്രമായി മാറിയിരിക്കുകയാണ്.
ജീവനക്കാരുടെ വിഷമം
ബെവ്‌കോ ഔട്ട്‌ലെറ്റുകളിലെ ജീവനക്കാർ പറയുന്നത്:
“കുപ്പി തിരികെ വാങ്ങുന്നത് വേറെ ആളുകൾ നോക്കുമെന്നു പറഞ്ഞിരുന്നു. പക്ഷേ ഇപ്പോൾ എല്ലാം ഞങ്ങളുടെ ചുമലിൽ.”
വിൽപ്പന, ബിൽ എഴുത്ത്, സ്റ്റിക്കർ ഒട്ടിക്കൽ, പണമടയ്ക്കൽ – ഇവയ്ക്കിടയിൽ കുപ്പി പരിശോധിക്കൽ, തിരികെ ശേഖരിക്കൽ, നിക്ഷേപം തിരികെ നൽകൽ എല്ലാം കൂടി വന്നതോടെ ജോലിഭാരം ഇരട്ടിയായി.
ചിലപ്പോൾ മാലിന്യത്തിനിടയിൽ നിന്നും വന്ന ദുർഗന്ധമുള്ള കുപ്പികൾ കൈകാര്യം ചെയ്യേണ്ടി വരുന്നു.
ഇതിലൂടെ ജീവനക്കാരിൽ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങളും രോഗവ്യാപന ഭീതിയും ഉയർന്നിട്ടുണ്ട്.
കുടുംബശ്രീ ജീവനക്കാരുടെ നിയമനം നടപ്പായില്ല
സർക്കാർ പറഞ്ഞത്:
കുപ്പി ശേഖരിക്കാനും കൈകാര്യം ചെയ്യാനും പ്രത്യേകമായി കുടുംബശ്രീ യൂണിറ്റുകളെ നിയമിക്കും.
ജീവനക്കാരുടെ ആരോഗ്യവും ജോലിഭാരവും കുറയ്ക്കാനായിരുന്നു തീരുമാനം.
എന്നാൽ, പ്രഖ്യാപനം യാഥാർഥ്യമായിട്ടില്ല. ഫലമായി, ഇന്നും ബെവ്‌കോ സ്റ്റാഫ് തന്നെ കുപ്പി കൈകാര്യം ചെയ്യേണ്ടി വരുന്ന സ്ഥിതിയാണുള്ളത്.
പൊതുജനങ്ങളുടെ പ്രതികരണം
പദ്ധതിയോടുള്ള മിശ്രപ്രതികരണമാണ്.
“20 രൂപ നഷ്ടപ്പെടാതിരിക്കാൻ ഉടൻ കുപ്പി തിരികെ നൽകാം, അത് നല്ലതാണ്” – ചിലരുടെ അഭിപ്രായം.
“ഒരു ബോട്ടിലിന് 20 രൂപ അധികം കൊടുക്കേണ്ടി വരുന്നത് തന്നെ അസൗകര്യമാണെന്ന്” മറ്റുചിലർ പറയുന്നു.
അതേസമയം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിന് വേണ്ടിയുള്ള ശ്രമം എന്ന നിലയിൽ പദ്ധതിക്ക് പൊതുവായ പിന്തുണ ലഭിക്കുന്നുണ്ട്.
പരിസ്ഥിതി നേട്ടം
ഇന്നത്തെ പ്ലാസ്റ്റിക് മലിനീകരണ സാഹചര്യത്തിൽ, ബെവ്‌കോയുടെ പദ്ധതി ഒരു നല്ല മാതൃകയാകാമെന്ന വിദഗ്ധരുടെ അഭിപ്രായമുണ്ട്.
ദിവസേന വിൽക്കുന്ന ആയിരക്കണക്കിന് പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൾ വീഥിയിലോ ചാലിലോ അല്ല, പുനർചക്രീകരണത്തിനായി എത്തുന്നുണ്ടെങ്കിൽ, അതൊരു വലിയ നേട്ടമായിരിക്കും.
എന്നാൽ, സുതാര്യമായ സംവിധാനവും നടപ്പിലാക്കാനുള്ള ഉറച്ച പദ്ധതിയും ഇല്ലാതെ പദ്ധതി പരാജയപ്പെടാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്.
20 രൂപ നിക്ഷേപ പദ്ധതി നല്ല ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ തുടങ്ങിയെങ്കിലും, നടപ്പിലാക്കുന്നതിൽ വന്ന പോരായ്മകൾ ജീവനക്കാരെയും ഉപഭോക്താക്കളെയും ഒരുപോലെ അലട്ടുകയാണ്.
ജീവനക്കാരുടെ ജോലിഭാരം,
അാരോഗ്യപ്രശ്ന ഭീഷണി,
തെറ്റായ രീതികൾ – എല്ലാം കൂടി പദ്ധതി തലവേദനയായി.
എന്തായാലും, സർക്കാർ വാഗ്ദാനങ്ങൾ നടപ്പാക്കുകയും, കുപ്പി ശേഖരണത്തിന് പ്രത്യേക സംവിധാനം ഒരുക്കുകയും ചെയ്താൽ, ഈ പദ്ധതി പരിസ്ഥിതിക്ക് ഗുണകരവും, സാമൂഹ്യത്തിന് മാതൃകാപരവും ആവാൻ കഴിയും.
English Summary:
Bevco’s trial project of collecting a ₹20 deposit for plastic liquor bottles has put its employees in trouble. Customers use tricks to reclaim money, leaving staff overburdened with sales, receipt issuing, bottle collection, and refunds. Lack of promised Kudumbashree staff worsens the crisis.
